---

   

---

 

สิ่งที่น่าสนใจในโครงการ

 

ดร.อติชาต เกตตะพันธุ์ และทีมงานวิจัย จากห้องปฏิบัติการวิจัยคณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์โบราณคดี คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ได้จัดทำโครงการบูรณาการคณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์ล้านนา โดยการสนับสนุนของแผนงานสร้างเสริมนโยบายสาธารณะที่ดี (แผนงาน นสธ.) ภายใต้การสนับสนุนของสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) โดยมีการสร้างกิจกรรมการเรียนรู้เกี่ยวกับภูมิปัญญาท้องถิ่นล้านนาผ่านองค์ความรู้ทางคณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์ พร้อมทั้งจัดทำ คู่มือครูกิจกรรมบูรณาการคณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์ล้านนา เพื่อให้ครูและผู้สนใจทั่วไปสามารถดาวน์โหลดเอกสารไปใช้ในการเรียนการสอนในโรงเรียนหรือจัดทำค่ายวิชาการได้ด้วยตนเอง ในทุกกิจกรรมนักเรียนจะรู้สึกสนุกและตื่นเต้นกับการเรียนรู้ผ่านการลงมือปฏิบัติจริง รวมทั้งยังได้ฝึกคิดวิเคราะห์ในประเด็นที่น่าสนใจอันหลากหลาย

       

ทีมวิจัยทั้งหมดในโครงการนี้เป็นอาจารย์ประจำของมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ประกอบด้วย ดร.อติชาต เกตตะพันธุ์ หัวหน้าโครงการฯ จากภาควิชาคณิตศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์ ดร.ศิริวรรณ เกตตะพันธุ์ จากภาควิชาเคมี คณะวิทยาศาสตร์ และอาจารย์สุรชัย จงจิตงาม จากภาควิชาศิลปะไทย คณะวิจิตรศิลป์ โดยเล็งเห็นถึงความสำคัญของการเรียนรู้เรื่องราวในท้องถิ่นแต่ละชุมชน ซึ่งจะทำให้ชุมชนเข้มแข็ง ทั้งด้านองค์ความรู้ ความภูมิใจในภูมิปัญญาของบรรรพบุรุษ และการเรียนรู้ของนักเรียนในเรื่องใกล้ตัวที่น่าสนใจผ่านกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ จึงได้มีการสร้างกิจกรรมการเรียนรู้สำหรับนักเรียน ในการทำวิจัยได้มุ่งเน้นกลุ่มเป้าหมายไปที่นักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนต้น แต่หากได้ศึกษากิจกรรมแล้วจะเห็นว่าสามารถนำไปใช้กับนักเรียนนักศึกษาตั้งแต่ระดับชั้นประถมศึกษาไปจนถึงระดับมหาวิทยาลัยได้อีกด้วย โดยบางกิจกรรมสามารถนำไปใช้ได้ทันที และในบางกิจกรรมอาจจะปรับให้เหมาะกับผู้ร่วมกิจกรรมอีกเพียงเล็กน้อย

 

กิจกรรมทั้งหมดถือว่า เป็นนวัตกรรมทางการศึกษาเพราะเป็นกิจกรรมคิดค้นขึ้นมาใหม่สำหรับโครงการนี้โดยเฉพาะ โดยทุกกิจกรรมจะเน้นเกี่ยวกับภูมิปัญญาท้องถิ่นล้านนา พร้อมทั้งบูรณาการการเรียนรู้ผ่านองค์ความรู้ทางคณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์อย่างลงตัว นอกจากกิจกรรมจะทำให้นักเรียนเห็นคุณค่าเกี่ยวกับเรื่องราวในท้องถิ่นแล้ว ยังทำให้นักเรียนประทับใจและมีทัศนคติที่ดีต่อการเรียนคณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์มากยิ่งขึ้นเพราะเห็นว่าสามารถนำมาอธิบายเรื่องใกล้ตัวได้เป็นอย่างดี ทั้งนี้ในการจัดกิจกรรมจะเน้นให้นักเรียนได้ฝึกคิด สังเกต ตั้งสมมุติฐาน และทำการทดลองปฏิบัติด้วยตนเอง จึงทำให้นักเรียนได้ฝึกฝนกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ไปพร้อมกันด้วย

 

กิจกรรมการเรียนรู้ที่จัดทำทั้งหมดมี 5 เรื่อง ได้แก่ กิจกรรมความลึกลับของพระธาตุหัวกลับ กิจกรรมคณิตศาสตร์กับการสร้างกำแพงเมืองเชียงใหม่ กิจกรรมศาสนสถานกับการสร้างปฏิทิน กิจกรรมนักปักษีน้อยไขปริศนานกในอุโมงค์ และกิจกรรมแกะรอยจิตรกรรมอย่างมืออาชีพ กิจกรรมที่น่าสนใจมากที่สุดกิจกรรมหนึ่งก็คือ กิจกรรมความลึกลับของพระธาตุหัวกลับ ซึ่งได้แนะนำนักเรียนให้รู้จักกับปรากฏการณ์ของพระธาตุหัวกลับที่พบในวัดที่มีพระธาตุหลายแห่งในจังหวัดลำปาง โดยเราสามารถมองเห็นเงาพระธาตุหัวกลับในห้องที่มืดหรือมีแสงน้อย ซึ่งมีคนจำนวนหนึ่งเชื่อว่า ปรากฏการณ์นี้เกิดมาจากปาฏิหาริย์ของพระธาตุ ในกิจกรรมนี้ นักเรียนจะได้เรียนรู้ผ่านกิจกรรมปฏิบัติการ เพื่อเรียนรู้ว่า วิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์สามารถอธิบายปรากฏการณ์นี้อย่างไร เราสามารถสร้างปรากฏการณ์ภาพหัวกลับได้เองหรือไม่ และเราจะนำเงาพระธาตุกลับหัวมาช่วยคำนวณหาความสูงของเจดีย์ได้หรือไม่

 

กิจกรรมอีกเรื่องหนึ่งซึ่งมีความโดดเด่นมากก็คือ กิจกรรมนักปักษีวิทยาน้อยไขปริศนานกในอุโมงค์ ในกิจกรรมนี้น้องนักเรียนจะได้เรียนรู้ว่าเราสามารถนำวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีสมัยใหม่มาช่วยศึกษาทางโบราณคดี ณ วัดอุโมงค์(สวนพุทธธรรม) จังหวัดเชียงใหม่ได้อย่างไร ซึ่งเราจะได้เห็นภาพที่มีสีสันสวยงามและสมจริงของภาพในอุโมงค์เมื่อเริ่มวาดเมื่อกว่า 500 ปีที่แล้ว รวมถึงการชมวีดีทัศน์ภาพเคลื่อนไหวสามมิติที่ทำให้เราเห็นว่า ถ้าเราไปเดินในอุโมงค์สมัยก่อนเราจะรู้สึกอย่างไร จากนั้นน้องๆ จะได้ฝึกฝนให้เป็นนักปักษีวิทยาน้อย โดยเรียนรู้วิธีการดูนกผ่านการใช้คู่มือดูนก แล้วนำเอาวิธีดูนกมาช่วยไขปริศนาว่าภาพวาดนกหลายชนิดที่พบในจิตรกรรมฝาผนังวัดอุโมงค์เป็นนกชนิดใดเพศใดกันแน่

สำหรับกิจกรรมทั้งหมดในโครงการวิจัยนี้ได้ผ่านการนำกิจกรรมไปทดสอบใช้จริงแล้วกับนักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนต้น โรงเรียนสันกำแพง จังหวัดเชียงใหม่ เด็กหญิงรัตติการณ์ วงศ์ตุ้ย กล่าวว่า “ประทับใจที่ได้มาค่ายนี้ เพราะได้ความรู้ที่ไม่เคยรู้มาก่อน เช่น การสร้างกำแพงเมืองเชียงใหม่ ว่ามีหลักการอย่างไร และได้รู้ถึงความมหัศจรรย์ของศาสนสถานกับการสร้างปฏิทิน และชอบการไขปริศนานกวัดอุโมงค์ ที่ได้รู้ถึงการค้นหาศาสนสถานที่ทรงคุณค่าที่สุดในภาคเหนือ ประทับใจมากค่ะ” ในขณะที่เด็กหญิงกวิณนา ตาสุรินทร์ กล่าวว่า “การเข้าค่ายวิชาการในครั้งนี้ ทำให้ได้รับความรู้ต่างๆมากมาย ทั้งในด้านวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ ประวัติศาสตร์ และทางด้านศิลปะ รวมทั้งได้รับความรู้เกี่ยวกับภูมิปัญญาของคนสมัยโบราณ ที่ใช้ความรู้ทางด้านดาราศาสตร์ คณิตศาสตร์ ศิลปะ ในการสร้างสรรค์สิ่งก่อสร้างต่างๆ ใช้ชีวิตโดยการพึ่งพาธรรมชาติและศรัทธาในศาสนาในการดำเนินชีวิต ซึ่งเป็นสิ่งที่ล้ำค่าที่เราควรรักษาไว้ และประทับใจในความเป็นล้านนามากๆ”
 

สำหรับคู่มือครูที่ได้จัดทำนั้น ได้มีการให้ข้อมูลอย่างละเอียดเพื่อให้ครูสามารถนำไปใช้ในการเรียนการสอนได้ทันที โดยมีทั้งจุดประสงค์ของการจัดกิจกรรม วัสดุและอุปกรณ์ที่ใช้(เน้นที่หาได้ง่ายสำหรับครูในทุกพื้นที่) ขั้นตอนการจัดกิจกรรม กิจกรรมต่อยอด ใบความรู้ ใบงาน และเฉลยใบงาน นอกจากคู่มือครูแล้วยังมีไฟล์นำเสนอ(Power Point) วีดีทัศน์แนะนำการทำกิจกรรม และวีดีทัศน์ภาพเคลื่อนไหวสามมิติ โดยเอกสารทั้งหมดนี้ได้นำมาแสดงไว้บนเว็บไซต์ www.atichart.com เพื่อให้ครูดาวน์โหลดไปใช้ได้โดยสะดวกและไม่คิดค่าใช้จ่ายอีกด้วย

 

จากกิจกรรมการเรียนรู้ทั้งหมด ครูสามารถนำไปใช้ในการสอนในชั้นเรียนเพราะกิจกรรมส่วนใหญ่ใช้เวลาเพียง 50 นาที นอกจากนี้ยังสามารถนำไปใช้ในการจัดค่ายคณิตศาสตร์ ค่ายวิทยาศาสตร์ และค่ายโบราณคดี รวมทั้งนำไปใช้ในการทำโครงงานคณิตศาสตร์และโครงงานวิทยาศาสตร์ได้อีกด้วย จากความสำเร็จของโครงการ ดร.อติชาตกล่าวทิ้งท้ายว่า "โครงการนี้อาจจะเป็นโครงการนำร่องให้ครูและองค์กรการปกครองส่วนท้องถิ่นหันมาสนใจการศึกษาในท้องถิ่นมากขึ้น ซึ่งสามารถทำให้เป็นเรื่องที่สนุก ตื่นเต้น ได้ปฏิบัติจริง และได้ความรู้ไปพร้อมกัน และหวังว่าจะมีคนสานต่อเรื่องการสร้างกิจกรรมการเรียนรู้ลักษณะนี้ในท้องถิ่นต่างๆเพิ่มมากขึ้น ผมขอขอบพระคุณ ศ.ดร.มิ่งสรรพ์ ขาวสะอาด ผู้อำนวยการแผนงานสร้างเสริมนโยบายสาธารณะที่ดี ที่ให้การสนับสนุนโครงการนี้ตั้งแต่เริ่มต้นโครงการจนงานสำเร็จเสร็จสิ้นไปได้ด้วยดี"

 

---

 

ตัวอย่างภาพกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับโครงการวิจัย

       

	ค่ายคณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์แสนสุข (Happy Math & Sci Camp) สำหรับนักเรียนห้องเรียนเสริมทักษะวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4-6 โรงเรียนอนุบาลพิษณุโลก จังหวัดพิษณุโลก จำนวน 122 คน วันที่ 27 -28 ตุลาคม 2555 ณ สนามกีฬาสมโภช 700 ปีเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่
	การอบรมครูเชิงปฏิบัติการเรื่อง "การสร้างกิจกรรมการเรียนการสอนคณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์แบบบูรณาการที่ผู้เรียนมีส่วนร่วมในการเรียนรู้" ในการประชุมวิชาการของครู ในโครงการพัฒนาศักยภาพครูเพื่อเป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลงการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์กลุ่มภาคเหนือตอนบน จำนวน 32 คน จัดโดย โรงเรียนยุพราชวิทยาลัย ร่วมกับ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี(สสวท.) วันที่ 9 มีนาคม 2555 ณ โรงเรียนโลตัสปางสวนแก้ว จังหวัดเชียงใหม่
	ค่ายบูรณาการคณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์ล้านนา สำหรับนักเรียนมัธยมศึกษาปีที่ 1-3 โรงเรียนสันกำแพง จำนวน 30 คน วันที่ 22 กุมภาพันธ์ 2555 ณ โรงเรียนสันกำแพง อำเภอสันกำแพง จังหวัดเชียงใหม่

---