AMS - หน่วยวิจัยคณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์โบราณคดี

สิ่งที่น่าสนใจในโครงการ

ดร.ศิริวรรณ เกตตะพันธุ์ หัวหน้าโครงการประวัติศาสตร์บูรณาการในมิติวิทยาศาสตร์ และอาจารย์ประจำภาควิชาเคมี คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ได้จัดทำกิจกรรมสำหรับครูซึ่งเป็นกิจกรรมที่นำเอาวิชาวิทยาศาสตร์มาบูรณาการเข้ากับการเรียนการสอนรายวิชาประวัติศาสตร์ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 4-6 เพื่อช่วยให้รายวิชาประวัติศาสตร์มีความน่าสนใจและสนุกสนานมากยิ่งขึ้น หลังจากนำกิจกรรมมาทดลองใช้กับนักเรียนแล้ว ผลปรากฏว่า นักเรียนมีความเข้าใจในเนื้อหา และได้รับความเพลิดเพลินในการจัดกิจกรรมเป็นอย่างมาก กิจกรรมดังกล่าวได้นำไปเผยแพร่ผ่านเว็บไซต์และจัดทำคู่มือครูเพื่อให้ครูสามารถนำไปใช้สอนในโรงเรียนได้ด้วยตนเอง

โครงการนี้อยู่ภายใต้โครงการวิจัยและพัฒนาเครือข่ายในพื้นที่เพื่อหนุนเสริมการเรียนรู้รายวิชาประวัติศาสตร์ในระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 4-6 สถานศึกษาในจังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งมีรศ.สมโชติ อ๋องสกุลเป็นหัวหน้าโครงการ และสนับสนุนทุนวิจัยโดยสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.)

ดร.ศิริวรรณ เกตตะพันธุ์ กล่าวว่า โครงการนี้ได้สร้างกิจกรรมการเรียนรู้ในรายวิชาประวัติศาสตร์โดยใช้องค์ความรู้ทางวิทยาศาสตร์ โดยจะเน้นเนื้อหาวิชาประวัติศาสตร์และวิทยาศาสตร์ระดับประถมศึกษาที่สามารถนำมาเชื่อมโยงกันได้ ซึ่งเป็นการเรียนรู้แบบบูรณาการที่ให้นักเรียนมีส่วนร่วมในกิจกรรมด้วย จึงทำให้นักเรียนสนุกและตื่นเต้นที่จะเรียนรู้

กิจกรรมที่ได้จัดทำมีดังต่อไปนี้ 1)ความลับของสีในจิตรกรรม 2)เครื่องเขินพูดได้ 3)สมบัติของหนานคำ 4)โลหะอะไรเอ่ย 5)ประวัติศาสตร์ประทับใจ และ 6)มหัศจรรย์ปูนกับการปั้น

เนื่องจากกิจกรรมทั้งหมดมีจำนวนมากและหลากลาย จึงทำให้ครูสามารถเลือกใช้กิจกรรมที่เหมาะกับการสอนของตนเอง บางกิจกรรมครูสามารถนำไปประยุกต์ใช้ได้โดยตรง บางกิจกรรมครูอาจปรับเนื้อหาเพียงเล็กน้อยเท่านั้น ในการออกแบบได้เน้นใช้วัสดุอุปกรณ์ที่หาได้ง่ายและไม่ซับซ้อน เพื่อครูจะได้ไม่ต้องกังวลในเรื่องการเตรียมอุปกรณ์ในการสอน ส่วนวีดีทัศน์ครูก็สามารถดาวโหลดจากเว็บไซต์ไปใช้งานได้

ในการจัดกิจกรรมให้นักเรียนที่ผ่านมา พบว่า นักเรียนได้เรียนรู้อย่างสนุกสนาน ฝึกการสังเกต และใช้ความคิดสร้างสรรค์ ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของการเป็นนักวิทยาศาสตร์ที่ดี นับว่า กิจกรรมดังกล่าว นอกจากจะให้ความรู้ทางวิทยาศาสตร์และประวัติศาสตร์แล้ว ยังช่วยให้นักเรียนได้เกิดความเข้าใจและรักในถิ่นเกิดของตนเองมากยิ่งขึ้น

แม้ว่าในปีการศึกษา 2553 ดร.ศิริวรรณ เกตตะพันธุ์ จะได้นำกิจกรรมไปใช้จริงในลักษณะรูปแบบงานวิจัยกับ 13 โรงเรียนต้นแบบในจังหวัดเชียงใหม่ รวมทั้งมีการจัดค่ายวิชาการและการอบรมเชิงปฏิบัติการให้แก่นักเรียน ครู ผู้บริหารโรงเรียน และศึกษานิเทศก์ จำนวนกว่า 420 คน จาก 125 เขตพื้นที่การศึกษาทั่วทุกภาคของประเทศไปเรียบร้อยแล้ว ในช่วงต้นปีการศึกษา 2554 นี้ยังมีแผนในการขยายผลเพื่ออบรมเชิงปฏิบัติการให้กับครูเพิ่มเติมทั่วประเทศ โดยจะทำให้มีโรงเรียนที่จำกิจกรรมไปใช้จริงมากกว่า 300 โรงเรียน

ตัวอย่างภาพกิจกรรม

อาจารย์ ดร.ศิริวรรณ เกตตะพันธุ์ เป็นวิทยากรใน การอบรมครูเชิงปฏิบัติการเรื่อง “ประวัติศาสตร์ในมิติวิทยาศาสตร์” สำหรับครูประวัติศาสตร์และครูวิทยาศาสตร์ ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 4-6 ภายใต้โครงการวิจัยและพัฒนาเครือข่ายในพื้นที่เพื่อหนุนเสริมการเรียนรู้รายวิชาประวัติศาสตร์ในระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 4-6 สถานศึกษาในจังหวัดเชียงใหม่ วันที่ 10 พฤศจิกายน 2553 ณ โรงเรียนอนุบาลเชียงใหม่ จ.เชียงใหม่

อาจารย์ ดร.ศิริวรรณ เกตตะพันธุ์ เป็นประธานค่ายและวิทยากร "โครงการค่ายประวัติศาสตร์บูรณาการในมิติวิทยาศาสตร์" สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4-6 ภายใต้โครงการวิจัยและพัฒนาเครือข่ายในพื้นที่เพื่อหนุนเสริมการเรียนรู้รายวิชาประวัติศาสตร์ในระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 4-6 สถานศึกษาในจังหวัดเชียงใหม่ วันที่ 1 กันยายน 2553 ณ โรงเรียนอนุบาลเชียงใหม่ จ.เชียงใหม่

การเผยแพร่ผลงานผ่านสื่อมวลชน

	ข่าวผลงาน ดร.ศิริวรรณ เกตตะพันธุ์ เรื่อง ประวัติศาสตร์บูรณาการในมิติวิทยาศาสตร์ ในคอลัมภ์วิทยาศาสตร์น่ารู้ วารสารวิทยาศาสตร์ ของสมาคมวิทยาศาสตร์แห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ ปีที่ 65 ฉบับที่ 4 เดือน กรกฎาคม-สิงหาคม 2554
	สัมภาษณ์ ดร.ศิริวรรณ เกตตะพันธุ์ เรื่อง เรียนรู้ประวัติศาสตร์บูรณาการในมิติวิทยาศาสตร์ ในนิตยสาร Go Genius ฉบับที่ 75 ปีที่ 7 กรกฎาคม 2554
	สัมภาษณ์ ดร.ศิริวรรณ เกตตะพันธุ์ เรื่อง เรียนรู้ประวัติศาสตร์บูรณาการในมิติวิทยาศาสตร์ ในนิตยสารอัพเดท ปีที่ 26 ฉบับที่ 286 กรกฎาคม 2554
	สัมภาษณ์เรื่อง เรียนรู้ประวัติศาสตร์บูรณาการในมิติวิทยาศาสตร์ ตีพิมพ์ใน ข่าวรอบสัปดาห์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ฉบับวันที่ 4-10 กรกฎาคม 2554
	สัมภาษณ์เรื่อง "เรียนรู้ประวัติศาสตร์บูรณาการในมิติวิทยาศาสตร์" ตีพิมพ์ในหนังสือพิมพ์บ้านเมือง ฉบับวันอังคารที่ 25 มิถุนายน 2554
	สัมภาษณ์เรื่อง "เรียนรู้ประวัติศาสตร์สนุกผ่านวิทยาศาสตร์" ในหนังสือพิมพ์ข่าวสด วันที่ 16 มิถุนายน 2554
	สัมภาษณ์ลงเว็บไซต์วิชาการดอทคอม "เรียนรู้ประวัติศาสตร์บูรณาการในมิติวิทยาศาสตร์"_1,2 เผยแพร่วันที่ 13 มิถุนายน 2554
	โครงการการบูรณาการประวัติศาสตร์กับวิทยาศาสตร์ในโครงการวิจัยและพัฒนาเครือข่ายในพื้นที่เพื่อหนุนเสริมการเรียนรู้รายวิชาประวัติศาสตร์ในระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 4-6 สถานศึกษาในจังหวัดเชียงใหม่ - รายการ "เรื่องน่ารู้จากมหาวิทยาลัยเชียงใหม่" สถานีวิทยุเสียงสื่อสารมวลชน FM.100 มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ วันที่ 25 มี.ค. 2554 [ดาวโหลดไฟล์ MP3 9MB]
	วีดีทัศน์แนะนำ "การบูรณาการวิทยาศาสตร์กับการสอนประวัติศาสตร์ระดับประถมศึกษา" โดย อ.ดร.ศิริวรรณ เกตตะพันธุ์ หัวหน้าโครงการประวัติศาสตร์บูรณาการในมิติวิทยาศาสตร์ จัดทำโดย โครงการวิจัยและพัฒนาเครือข่ายในพื้นที่เพื่อหนุนเสริมการเรียนรู้รายวิชาประวัติศาสตร์ในระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 4-6 สถานศึกษาในจังหวัดเชียงใหม่ เผยแพร่ครั้งแรก เดือนธันวาคม 2553 ณ เว็บไซต์ LLEN Chiang-Mai [ชมวีดีทัศน์ / ดาวโหลดวีดีทัศน์]

เอกสารแนะนำการจัดกิจกรรมสำหรับครู

กิจกรรมประวัติศาสตร์บูรณาการในมิติวิทยาศาสตร์เป็นกิจกรรมที่คิดค้นโดยอาจารย์ ดร.ศิริวรรณ เกตตะพันธุ์ ซึ่งมีความยินดีที่จะช่วยให้ครูสามารถนำไปใช้ในการเรียนการสอนในโรงเรียนที่ตนสอนอยู่ ทั้งนี้ท่านสามารถนำกิจกรรมไปใช้ในหลายรูปแบบ เช่น กิจกรรมการสอนในห้องเรียน และการจัดทำค่าย เป็นต้น

กิจกรรมประวัติศาสตร์ในมิติวิทยาศาสตร์

ชื่อกิจกรรม	รายละเอียด
ความลับของสีในจิตรกรรม	เรียนรู้เรื่องสีบนจิตรกรรมฝาผนัง โดยให้นักเรียนดูวีดีโอความยาว 5 นาทีเกี่ยวกับจิตรกรรมฝาผนังวัดอุโมงค์ หลังจากนั้นแจกกระดาษแก้ว 3 สี คือ สีเหลือง สีแดง และสีน้ำเงินให้นักเรียนทุกคน และให้นักเรียนนำกระดาษแก้วมาซ้อนทับ กัน ส่องผ่านแสงจากไฟฉาย แล้วจดบันทึกว่า สีที่เกิดขึ้นจากการซ้อนทับกันเป็นสีอะไรบ้าง มีความแตกต่างในการผสมสีอย่างไร นักเรียนก็จะได้เรียนรู้ว่า การมองเห็นสีได้จะต้องมีแสงก่อน จึงจะเห็นความแตกต่างของการผสมสี ซึ่งสัมพันธ์กับสีบนจิตรกรรมฝาผนังที่มีความหลากหลายและแตกต่างกัน ไฟล์ที่เกี่ยวข้อง: วีดีทัศน์จิตรกรรมวัดอุโมงค์อันล้ำค่าแห่งล้านนา (ไฟล์ MPG 53 MB), ตัวชี้วัด (ไฟล์ PDF)
เครื่องเขินพูดได้	เริ่มต้นจากอธิบายว่าเครื่องเขินคืออะไร มีลักษณะอย่างไร มีที่มาอย่างไร ให้นักเรียนนึกถึงเครื่องเขินในชีวิตประจำวัน แล้วแจกกระดาษสีดำแทนเครื่องเขินที่ทายางรักแล้ว รอลงลายอย่างเดียว แล้วนำสีให้เด็กใช้ทดลองลงลาย ประกอบด้วย สีทองใช้แทนการปิดทอง สีแดงใช้แทนชาด และสีดำใช้แทนยางรัก และได้แนะนำนักเรียนว่า นอกจากจะลงสีด้วยพู่กันโดยตรงแล้ว นักเรียนสามารถนำสีมาผสมกันก่อนแล้วจึงลงสีจะได้สีที่แตกต่างกัน ซึ่งนักเรียนชื่นชอบกิจกรรมนี้มาก บางคนออกแบบได้วิจิตรพิสดารจนแทบไม่อยากเชื่อว่า นี่เป็นผลงานของนักเรียนระดับประถมศึกษา หลังจากออกแบบเรียบร้อยแล้วจะนำเอาฟิล์มยืดห่อหุ้มอาหารมาคลุมทับผลงานอีกชั้นหนึ่ง เพื่อใช้เป็นตัวแทนการเคลือบเงาบนเครื่องเขิน จากนั้นก็จะให้เด็กนำผลงานของตัวเองออกมาแสดงหน้าชั้น พร้อมทั้งอธิบายว่า แนวคิดการออกแบบลวดลายบนเครื่องเขินของตนเป็นอย่างไร ช่วยเพิ่มมูลค่าของเครื่องเขินได้อย่างไร ไฟล์ที่เกี่ยวข้อง: ตัวชี้วัด (ไฟล์ PDF)
สมบัติของหนานคำ	อธิบายเรื่องทิศทาง ให้นักเรียนรู้จักการเขียนและการอ่านแผนที่ เริ่มต้นด้วยการอธิบายคร่าวๆ ว่า แผนที่ในยุคเริ่มแรกเป็นการเขียนด้วยลายเส้น หลังจากนั้นจะมีรูปและสัญลักษณ์ประกอบ สำหรับในปัจจุบันนิยมใช้แผนที่จากภาพถ่ายดาวเทียม และมีใบกิจกรรมให้เด็กให้ไปหาขุมทรัพย์ โดยเขียนเป็นคำบรรยายว่า ขุมทรัพย์สมบัติของหนานคำฝังอยู่ที่ไหน นักเรียนก็จะลองวาดแผนที่เพื่อหาตำแหน่งของสมบัติ ซึ่งจากการทำกิจกรรมนักรียนจะเรียนรู้ว่า การอธิบายทิศทางด้วยการบรรยายก็จะไม่เห็นภาพชัดเจนแม่นยำเหมือนกับการใช้แผนที่ ทำให้นักเรียนเข้าใจถึงประโยชน์ของแผนที่ว่าช่วยระบุทิศทาง บอกตำแหน่งสถานที่ สามารถใช้ในการเรียนรู้ประวัติศาสตร์และภูมิศาสตร์ได้ ไฟล์ที่เกี่ยวข้อง: ตัวชี้วัด (ไฟล์ PDF)
โลหะอะไรเอ่ย	กิจกรรมนี้จะยกตัวอย่างโลหะที่พบ เช่น นำรูปเหรียญเงินสมัยโบราณมาให้ชมว่ามีแบบใดบ้าง และนำตัวอย่างเหรียญบาทและเหรียญห้าสิบสตางค์มาให้นักเรียนสังเกต จากนั้นให้นักเรียนทำงานตามใบกิจกรรม โดยใช้กระดาษสีเงินแทนแผ่นเงิน แล้วให้ออกแบบประดิษฐ์พับกระดาษเป็นดอกไม้หรือเงินตามความคิดสร้างสรรค์ของนักเรียนเอง ช่วงท้ายของกิจกรรมจะเน้นให้เห็นว่า โลหะคืออะไร ความสำคัญและประโยชน์ของโลหะมีอะไรบ้าง การส่งเครื่องราชบรรณาการในอดีตมีความสัมพันธ์กับโลหะอย่างไร ไฟล์ที่เกี่ยวข้อง: ตัวชี้วัด (ไฟล์ PDF)
ประวัติศาสตร์ประทับใจ	ให้นักเรียนอ่านเนื้อหาเกี่ยวกับตำนานประวัติของวัดเจดีย์เหลี่ยม และเครื่องเขิน จากนั้นให้เขียนผังมโนทัศน์หรือ Mind Map จากเนื้อหาประวัติศาสตร์ที่นักเรียนเลือกอ่าน โดยนักเรียนจะต้องเข้าใจคำศัพท์เฉพาะทางประวัติศาสตร์ และลำดับความคิด เพื่อสร้างความเข้าใจที่ถูกต้องสรุปความคิดเห็น หลักฐานและข้อเท็จจริงทางประวัติศาสตร์ได้ กิจกรรมนี้ครูยังสามารถเปลี่ยนเนื้อหาประวัติศาสตร์เป็นเรื่องที่ตนต้องการสอนได้อีกด้วย ไฟล์ที่เกี่ยวข้อง: ตัวชี้วัด (ไฟล์ PDF)
มหัศจรรย์ปูนกับการปั้น	จะเริ่มด้วยการให้นักเรียนชมวีดีทัศน์เรื่อง เทคนิคปูนปั้น วัดเกาะกลาง อ.ป่าซาง จ.ลำพูน แล้วให้นักเรียนลองปั้นดินน้ำมันสีขาวซึ่งใช้แทนปูนปั้นโดยปั้นเป็นรูปใบไม้ แล้วสร้างลวดลายบนใบไม้ด้วยวิธีต่างๆ ทำให้นักเรียนได้เรียนรู้ว่า การปั้นมีลักษณะเฉพาะอย่างไร จากนั้นก็สรุปให้นักเรียนเห็นความแตกต่างของปูนโบราณและปูนปัจจุบัน ไฟล์ที่เกี่ยวข้อง: วีดีทัศน์เทคนิคปูนปั้น วัดเกาะกลาง อ.ป่าซาง จ.ลำพูน (ไฟล์ MPG 98MB), ตัวชี้วัด (ไฟล์ PDF)

เอกสารแนะนำ

ศิริวรรณ เกตตะพันธุ์, คู่มือครูการบูรณาการประวัติศาสตร์กับวิทยาศาสตร์, กรุงเทพฯ : ลานนา มีเดีย แอนด์ โปรดักชั่น, 2554. - หนังสือนำเสนอกิจกรรมการเรียนการสอนทั้งในและนอกชั้นเรียนสำหรับครูในรายวิชาประวัติศาสตร์และวิทยาศาสตร์ อนุญาตให้ครูดาวโหลดไปใช้ในการสอนสำหรับในชั้นเรียนได้ฟรี แต่ถ้าต้องการนำพิมพ์เผยแพร่จำนวนมาก เช่น ใช้ในการอบรม หรือพิมพ์เผยแพร่ ท่านต้องติดต่อขออนุญาตผู้เขียนก่อน (สำหรับไฟล์กิจกรรมที่ปรับปรุงล่าสุดหลัง กรุณาดูได้จากไฟล์ด้านบน) [ดาวโหลดไฟล์ PDF - ตีพิมพ์เผยแพร่จริงในขนาดครึ่งกระดาษ A4]

หมายเหตุ

เอกสารแนะนำกิจกรรม จะเป็นไฟล์ PDF ที่แนะนำข้อมูลเกี่ยวกับกิจกรรมอย่างละเอียดจนครูสามารถนำไปใช้จัดกิจกรรมได้ด้วยตนเอง ทั้งนี้ยังได้ตีพิมพ์เป็นคู่มือครูการบูรณาการประวัติศาสตร์และวิทยาศาสตร์อีกด้วย
หากท่านมีข้อสงสัย ต้องการรับไฟล์คอมพิวเตอร์ที่เกี่ยวข้องในแต่ละกิจกรรม หรือต้องการนำหนังสือคู่มือครูไปตีพิมพ์ซ้ำ โปรดติดต่อ อาจารย์ ดร.ศิริวรรณ เกตตะพันธุ์ ได้ตามที่อยู่ด้านล่าง

***** สำหรับกิจกรมใหม่จะนำมาเสนอเพิ่มเติมในเว็บไซต์นี้ต่อไป *****

การบริการวิชาการ

หากท่านต้องการติดต่อเพื่อใช้บริการทางวิชาการ เช่น การอบรมครู การจัดค่ายสำหรับนักเรียน และการทำวิจัย โปรดติดติดต่อมาที่

                อาจารย์ ดร.ศิริวรรณ เกตตะพันธุ์
                    ภาควิชาเคมี คณะวิทยาศาสตร์
                    มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ อ.เมือง จ.เชียงใหม่ 50200
                    โทรศัพท์: 053-943-336 ต่อ 102
                    แฟกซ์:     053-892-277
                    อีเมล์:       swaew0[at]yahoo.com

ข้อมูลเพิ่มเติมโครงการที่เกี่ยวข้องสามารถชมได้จาก